گیربکس یا جعبه دنده یک جزء مکانیکی متشکل از بلبرینگ ها، چرخ دنده ها، شفت ها و … است که بین موتور خودرو و چرخ قرار دارد. نیروی تولید شده توسط موتور را به چرخ منتقل می کند که در ادامه خودرو را به حرکت در می آورد. علاوه بر این سرعت خودرو را نیز کنترل می کند. می توان بیان کرد که گیربکس بخشی جدایی ناپذیر از خودرو است.
شاید این سوال برای شما پیش بیاید که گیربکس در خودرو چه عملکردی دارد؟ گیربکس چگونه کار می کند؟ موتور خودرو نیروی مورد نیاز برای حرکت خودرو را تامین می کند. با این حال، نیروی تولید شده باید از طریق گیربکس به چرخ ها ارسال شود.
گیربکس یکی از قطعات فنی خودرو است که در مدل های دستی و اتوماتیک وجود دارد. شناخت انواع گیربکس می تواند شما را در یافتن بهترین گیربکس و استفاده از آن کمک کند. در ادامه این مطلب از سایت امداد خودرو هیوندا انواع گیربکس اتوماتیک را معرفی خواهیم کرد و به بررسی آن ها خواهیم پرداخت.
قطعات گیربکس
گیربکس یا جعبه دنده دارای قطعات زیادی است که هر کدام در عملکرد گیربکس نقش مهمی دارند. قطعات گیربکس در خودرو عبارت اند از:
شفت کلاچ
شفت کلاچ نیروی مورد نیاز موتور را از طریق کلاچ به گیربکس منتقل می کند. بنابراین در زمان درگیر شدن کلاچ، شفت کلاچ شروع به چرخش می کند. با توجه به عملکردی که این قطعه دارد شفت کلاچ به عنوان محور محرک در گیربکس شناخته می شود.
شفت شمارنده
در گیربکس، شفت شمارنده به شفت ورودی متصل می شود. می توان بیان کرد که شفت شمارنده با توجه به نسبت دنده مورد استفاده با همان سرعت موتور یا سرعت کمتر می چرخد.
شفت اصلی
شفت اصلی نیز در کنار دیگر قطعات گیربکس بکار می رود و از این رو به عنوان شفت خروجی نیز شناخته می شود. این قطعه با سرعت های مختلف می چرخد و مسئولیت مقدار متفاوتی از گشتاور تولیدی را بر عهده دارد.
بلبرینگ ها
بلبرینگ ها در گیربکس، چرخش را تسهیل می کنند و اصطکاک را کاهش می دهند.
چرخ دنده ها
چرخ دنده ها وظیفه دارند که گشتاور را از یک شفت به شفت دیگر منتقل کنند. از طرفی گشتاور تولید شده توسط هر چرخ دنده به تعداد دندانه های هر دنده و اندازه چرخ دنده بستگی دارد.
چنگال دنده
این قطعه نیز از دیگر قطعات گیربکس خودرو است که در کنار دیگر قطعات عملکرد گیربکس را هدایت می کند.
انواع گیربکس خودرو و ویژگی آن ها
قبل از بحث در مورد انواع گیربکس اتوماتیک بهتر است در مورد گیربکس ها نیز توضیحات کلی را بیان کنیم. دو نوع گیربکس در خودرو وجود دارد که با توجه به نوع خودرو بکار می روند. این گیربکس ها در دو دسته گیربکس دستی و اتوماتیک تقسیم بندی می شوند. در ادامه به شرح هر کدام از گیربکس ها می پردازیم.
گیربکس دستی
همان طور که از نام این گیربکس پیداست به صورت دستی بوده و نیاز به دخالت نیروی دست دارد. در واقع در این نوع گیربکس وظیفه تعویض دنده برای تغییر سرعت و گشتاور خودرو با درگیر کردن دستی کلاچ توسط راننده خودرو انجام می شود.
گیربکس اتوماتیک
نوع دیگری از گیربکس به صورت اتوماتیک است. برای وسایل نقلیه اتوماتیک، گیربکس داخلی به طور خودکار دنده ها را تنظیم می کند و راننده از این طریق سرعت خودرو خود را کاهش یا اینکه به آن شتاب می دهد. در گیربکس اتوماتیک در زمان تعویض دنده نیازی به مداخله دستی راننده نیست، بنابراین خودروهای گیربکس اتوماتیک کلاچ ندارند.
با توجه به اتوماتیک بودن گیربکس، راننده به سادگی می تواند پدال گاز یا ترمز را فشار دهد تا ماشین را کنترل کند در ادامه نیز سرعت و گشتاور نیز به طور خودکار کنترل می شود. استفاده از خودرو با گیربکس اتوماتیک آسان‌تر است، اما نگهداری و تعمیر آن کمی هزینه بر می باشد.
معرفی انواع گیربکس اتوماتیک
انواع گیربکس های اتوماتیک عبارت اند از:
گیربکس CVT
یکی از انواع گیربکس اتوماتیک، گیربکس CVT است. انتقال نیرو در این مدل از گیربکس اتوماتیک با استفاده از دو عدد مخروط پلیمری یا تسمه فلزی است که اتصال مخروط به یکدیگر توسط آن انجام می شود. در واقع می توان بیان کرد که کلمه CVT مخفف گیربکس متغیر پیوسته است. انواع گیربکس ها از چرخ دنده ها استفاده می کنند، اما این گیربکس کمی متفاوت تر بوده و دارای یک سری تسمه و مخروط هستند. با افزایش و کاهش سرعت، تسمه‌ها در مخروط‌ها بالا و پایین می‌روند و به طور مداوم کارآمدترین دنده را برای موقعیت پیدا می‌کنند.
این نوع گیربکس کارکرد روان تری دارد و البته می توان کارآیی بالایی نیز داشته باشد.
گیربکس AMT
این نوع گیربکس اتوماتیک در واقع یک مدل معمولی از گیربکس است که برای کارآیی بهتر آن، عملگرهای الکترومکانیکی بر روی ان نصب می شود که در نتیجه موجب تعویض دنده به صورت خودکار نیز می شود.
از مهمترین مزیت های این محصول می توان ساختار و قیمت ارزان آن را نام برد. از طرفی به مدل های دستی شباهت زیادی دارد که این امر هزینه تعمیرات آن را کاهش می دهد.
گیربکس سیاره ای AT
از متداول ترین گیربکس های اتوماتیک میتوان گیربکس سیاره ای AT را نام برد. در این نوع از گیربکس اتوماتیک، انتقال قدرت خودرو از طریق مجموعه ای از چرخ دنده های خورشیدی سیاره انجام می گیرد. کلاچ اتوماتیک گیربکس سیاره ای AT هیدرولیکی بود و به سیستم کنترلی مجهز می باشد.
گیربکس DCT
گیربکس DCT از نظر ساختار به گیربکس معمولی دستی شباهت زیادی دارد البته این نوع گیربکس اتوماتیک دارای دو گیربکس مستقل نیز هست که هر کدام نیز به صورت مستقل به یک مجموعه کلاچ متصل می شوند. از مهمترین مزیت های گیربکس DCT می توان به قدرت بالا، راندمان و افت انرژی کم اشاره کرد.
سوالات متداول
1- علائم خرابی انواع گیربکس های اتوماتیک؟
- احساس لرزش در گیربکس
- صدای غیر طبیعی خودرو
- به مشام رسیدن بویی شبیه بوی سوختگ
- خارج شدن دنده از جای خود
2- چه عواملی که موجب خراب شدن انواع گیربکس اتوماتیک می شود ؟
- تعویض حالت گیربکس در هنگام حرکت
- رانندگی در حالت خلاص
- هنگام گاز دادن
- درگیر کردن حالت پدال قبل ازمتوقف کردن خودرو
3- هزینه تعمیر انواع گیربکس اتوماتیک به چه عواملی بستگی دارد؟
هزینه تعمیر گیربکس خودرو به مدل خودرو، بستگی دارد که با توجه به شرایط اقتصادی کشور هزینه تعمیر آن نیز متغیر است.
4- طول عمر گیربکس چقدر است؟
گیربکس دستی و اتوماتیک سال ها برای شما کار خواهند کرد، اما به شرطی که به درستی نگهداری شوند. البته مدت زمان ماندگاری آن به شرایط رانندگی بستگی دارد.
5- گیربکس در خودرو چگونه کار می کند؟
گیربکس در خودرو به صورت دستی یا اتوماتیک با انتقال نیرو از موتور برای به حرکت درآوردن چرخ‌ها با استفاده از مجموعه‌ای از دنده‌ها که می‌توانند برای تغییر سرعت و گشتاور تعویض شوند، کار می‌کند. چرخ دنده ها در جعبه دنده یا گیربکس چیده شده اند تا سرعت های متفاوتی را ارائه دهند و از این طریق عملکرد موتور را حفظ کنند.
